Michel Legrand - Hè '42 và những tản mạn

Bạn,

Đây là lần thứ ba tôi viết những cảm nghĩ ngắn về một nhạc sĩ lẫy lừng của Pháp quốc, đó là ông Michel Legrand. Viết tản mạn thôi, có gì viết nấy, hy vọng sau một tháng sẽ có một bài đủ dài để gom lại thành một bài viết có dàn bài đầy đủ.

Tôi nghe nhạc ông Legrand liên tục từ hai tháng qua, nhưng một tuần nay thì nghe hoài bài "Summer of '42". Nghe những biến thể khác nhau trên YouTube, coi phim, xem hồi ký của ông, mua sách "Summer of 42", DVD, và sưu tầm những chi tiết chung quanh cuộc đời của nữ diễn viên Jennifer O' Neill,và các cuộc phỏng vấn chung quanh bài hát. Có hai YouTube videos tôi thích nhất:

1. Do người hâm mộ làm

2. Do ông trình diễn với ban nhạc

 Khi viết bài trước đây, tôi nói lên cảm nghĩ về lời nhạc, do nhạc sĩ Phạm Duy soạn. Lần này, khi xem phim và nghe nhạc cùng lúc, cảm nhận khác đi rất nhiều. Hồi ký của ông Legrand cũng làm sáng tỏ thêm vài chi tiết, phần nào giải thích tại sao ông soạn được một giai điệu day dứt, mênh mang đến như vậy.

 



Sách cũng vậy, có thêm rất nhiều nội tâm của nhân vật chính, một loại tự thuật về tuổi mới lớn của tác giả Herman Raucher.

Phim Hè '42 thô nhám so với những phim Mỹ khác của thế kỷ 21. Gần đây tôi có xem nhiều phim Pháp, nên thấy Hè '42 cũng tương tự như vậy. Không biết bạn nghĩ sao chứ tôi thấy phim Mỹ dễ đoán hơn phim Pháp. Coi phim Mỹ thấy họ có nhiều tiền nên cảnh trí lộng lẫy, nhất là phim mạo hiểm hay khoa học giả tưởng thì nhiều xảo thuật 3D. Phim Pháp nhẹ nhàng, không hào nhoáng, thiên về nội tâm. Nhưng phim Pháp có cái dở là chiếu nhiều cảnh hút thuốc lá quá, không tốt cho trẻ em xem phim.

Bài Hè 42 có một motif rất đơn giản, bốn nốt đóng, rồi bốn nốt mở, cứ như thế mà tịnh tiến. Tôi thấy bài này giống như mình tập một bài võ Thái Cực Quyền, có tiến có thoái, an nhiên tự tại.

Theo sách nhạc thì bài dùng 4 dấu giáng:

Do Sol La Fa
Do Sol La Si
Do Sol La Fa
Do Sol La Do

Rồi nhạc sĩ dùng phép tịnh tiến:

Fa Do Re Si
Fa Do Re Mi

rồi sau cùng dùng nhiều liên ba dồn dập, như những đợt sóng tấp vào bờ:

Fa  DoReSi  Fa  DoReSi  Fa  LaSiSol

Ta thấy motif cũng như trước, nhưng các nốt nhạc nhanh gấp đôi, nên tạo cảm giác dồn dập.

Điệp khúc chuyển từ 4 dấu giáng sang trưởng, 1 dấu giáng.  Câu nhạc cũng như phiên khúc, nhưng bao la hơn, dùng những hợp âm rất jazzy thật mê hoặc:

F Bbm6/F
F Cm7/F
Bbmaj7 Bb6 Bbm7(b5) E7(b9)
Amaj7 E7(b9) Amaj7 Eb7(b9)
Abmaj7 Eb7(b9) … v.v. và v.v.

Nguồn: http://www.sheetmusicnow.com/the-summer-knows-theme-from-summer-of-42-p112177.aspx

***

Trong phim, bài nhạc được chơi vài ba lần, chỉ có nhạc, không có hát. Tám năm trước đây, tôi chưa được xem phim, nên lời Pháp tôi thấy OK thôi. Lần này coi phim rồi mới thấy lời Pháp hay vì bám sát nội dung phim, còn lời Anh thì không.

Chuyện tình này that cảm động! Tôi để bạn xem, không bật mí làm gỉ. Nhưng xem xong rồi mới thấy câu  Et puis un jour, tout simplement tu t'es offerte rất thấm!

"J'avais quinze ans, tu étais belle

C'était l'été de mon premier amour"

Cũng vậy, khi họ cùng khiêu vũ thì câu này rất thấm: Et moi dans tes bras, je criais : je t'aime ! Dans mes bras, tu pleurais : je t'aime. Khóc mà vẫn nói "em yêu anh"!

 

"Dans mes bras, tu pleurais : je t'aime"

C'était l'été 42
On hésitait
Encore un peu
Entre l'amour et l'amitié
Et puis un jour
Tout simplement tu t'es offerte


C'était l'été 42
J'avais quinze ans
Tu étais belle
Autour de nous c'était la guerre
Et moi dans tes bras
Je criais : je t'aime !
Dans mes bras
Tu pleurais : je t'aime
On avait peur
On était heureux


[x2:]
C'était l'été 42
J'avais quinze ans
Tu étais belle
C'était l'été de mon premier amour

***
Đầu đuôi câu chuyện tôi nghe lại nhạc của ông Legrand là vầy. Tôi tình cờ xem được một video ngắn của show L'invité giới thiệu một ca sĩ có tên lạ hoắc là Natalie Dessay. Cô cũng khoảng trên 50 tuổi một chút, và hát tiếng Pháp rất rõ. Tôi bèn tìm hiểu thêm, và được biết cô đã hát riêng một CD những bài nhạc phim hay nhất của Michel Legrand, với tựa CD là "Entre elle et lui." Tôi bèn đặt mua và nghe CD đó liền tù tì cả tháng trời.

Tìm hiểu thêm thì biết cô Natalie Dessay là một danh ca opera thượng thặng. Nhưng cô cũng thích nhạc standard, và nhạc của ông Michel Legrand nữa. Trong đĩa trên, tôi chấm điểm tối ưu các bài Chanson de Delphine, Chanson de Delphine à Lucien, Papa can you hear me?, Recette pour un cake d'amour, La valse des lilas, Les moulins de mon Coeur, L'âme soeur à l'hamecon, What are you doing the rest of your life?, Chanson des jumelles, Conseil de la fée des lilas, Duo de Guy et Genevieve, La chanson, và sau cùng là The summer knows.



***
Như đã nói ở trên, cô Natalie phát âm rất chuẩn, trả lời phỏng vấn cũng dễ nghe, đặc biệt nhất là tấm lòng yêu quý ông Legrand được thấy rất rõ. Cô bày tỏ là cô đã ngưỡng mộ Michel từ rất lâu. Ngoài ra, cô từng hát nhạc của các soạn giả nhạc cổ điển khác, nhưng cô tếu tếu nói rằng đây là lần đầu cô được làm việc với một nhà soạn nhạc vẫn còn sống khỏe (bien vivant) và rồi Michel them vào là còn rất sung sức (en plein form) :-)






(còn tiếp)